Uncategorized

Αρ. Πρωτ:30                                                                                              

 Αθήνα, 29.02.2024

                                                                                             ΠΡΟΣ: Πρωτοβάθμιες Ενώσεις

                                                                                                          Μέλη Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ.          

ΘΕΜΑ: «Ανάλυση των τύπων ωραρίου των βαρδιών του Π.Σ. και επιχειρούμενες αλλαγές του».

Η Ομοσπονδία μας, θέτοντας το σοβαρό ζήτημα που για την ώρα μένει στη μορφή της παραφιλολογίας από διάφορες πηγές και μόνο, στην προ ολίγων ημερών συνάντηση με τον κ. Αρχηγό, όπως εγγράφως ανακοίνωσε, έλαβε την σαφή απάντηση ότι δεν τίθεται θέμα αλλαγών στο ωράριο λειτουργίας των Υπηρεσιών του Π.Σ.. Προλαμβάνοντας όμως τις όποιες εξελίξεις μέσω των ομάδων εργασίας που έχει συστήσει, προ λίγων μηνών προχώρησε σε τεκμηριωμένη ανάλυση των τύπων των βαρδιών, τον τρόπο λειτουργίας όλων των ωραρίων, παραθέτοντας όλα τα διαθέσιμα σημερινά δεδομένα που βοηθούν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων των όποιων επιχειρούμενων αλλαγών. Η ανάλυση αυτή, η οποία δημοσιοποιείται προς ενημέρωσή σήμερα, σε όλους τους συναδέλφους, έχει τεθεί υπόψη τόσο της προηγούμενης όσο και της νέας φυσικής μας ηγεσίας, καθώς και από τον Νοέμβριο στην πολιτική μας ηγεσία, ως ένα εμπεριστατωμένο και καλά τεκμηριωμένο κείμενο εργασίας.

Το τελικό συμπέρασμα όπως μπορεί κάποιος να εξάγει από την εν λόγω ανάλυση, είναι ότι καμία αλλαγή δεν μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά στην λειτουργία των Υπηρεσιών του Π.Σ. αλλάζοντας επί της ουσίας τα σημερινά δεδομένα, εάν δεν υπάρξει ουσιαστική αναδιοργάνωση της οργανικής δύναμης των Υπηρεσιών με επικαιροποίηση των απαρχαιωμένων οργανογραμμάτων τους και κατόπιν σταδιακής κάλυψης όλων των κενών θέσεων που θα προκύψουν. Οτιδήποτε και να εφαρμοστεί, οποιεσδήποτε αλλαγές και να επιχειρηθούν θα αποτελέσουν κενό γράμμα εάν δεν συνοδευτούν από εκσυγχρονισμό του οργανισμού και ουσιαστική ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του Π.Σ.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΤΥΠΩΝ ΤΩΝ ΒΑΡΔΙΩΝ ΣΕ ΜΟΡΦΗ  PDF

                                        ΓΙΑ ΤΟ Δ.Σ. ΤΗΣ Π.Ο.Ε.Υ.Π.Σ.

                     Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                           Ο  ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

            ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ                                          ΛΑΥΡΑΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Κεφάλαιο 1ο

Η Εργασία κατά βάρδιες

Ως Εργασία κατά βάρδιες θεωρείται κάθε μέθοδος οργάνωσης της ομαδικής εργασίας κατά την οποία οι εργαζόμενοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον στις ίδιες θέσεις εργασίας με ορισμένο ρυθμό, περιλαμβανομένου του ρυθμού περιτροπής και η οποία μπορεί να είναι συνεχής ή όχι, πράγμα το οποίο υποχρεώνει τους εργαζόμενους να επιτελούν μια εργασία σε διαφορετικές ώρες, σε μια δεδομένη περίοδο ημερών ή εβδομάδων (άρθρο 2 Π.Δ. 88/1999).

Απαιτείται δηλαδή οργάνωση εργασίας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργαζόμενοι να διαδέχονται ο ένας τον άλλον στις ίδιες θέσεις εργασίας με τον ίδιο ρυθμό. Έτσι, οι εργαζόμενοι επιτελούν μία εργασία σε διαφορετικές ώρες, σε μία δεδομένη περίοδο αναφοράς ημερών ή εβδομάδων. Στην εργασία εναλλασσόμενων βαρδιών θα πρέπει κατά τη λήξη της μίας βάρδιας εργασίας να ξεκινάει η επόμενη βάρδια, διαφορετικά δεν θα πρόκειται για πραγματική εργασία κατ’ εναλλαγή, αλλά για απλή εργασία πέραν του νομίμου ωραρίου. Επίσης, η εναλλαγή των βαρδιών θα πρέπει υποχρεωτικά να γίνεται εντός της αυτής ημέρας και όχι την επόμενη ημέρα, διότι τότε δεν θα έχουμε εργασία σε βάρδιες.

Χρονικά όρια εργασίας:

Οι Υπηρεσίες που  από την φύση τους  απαιτείται να παρέχουν  έργο συνεχούς διάρκειας πρέπει να λειτουργούν συνεχώς (συνολικά ή κατά τμήματα), σε συστήματα συνεχούς λειτουργίας τεσσάρων εναλλασσόμενων ομάδων εργασίας (βαρδιών).

Για την εξοικονόμηση του προσωπικού δύναται αυτό να χωρίζεται σε 3 βάρδιες και να ορίζεται σε 24ωρη υπηρεσία Φυλακής .

Η εναλλαγή των βαρδιών γίνεται εντός της αυτής ημέρας (στην 8ωρη εργασία) ή  την επόμενη  (στην 24ωρη εργασία). Αυτός ο τρόπος εργασίας αποδίδει στον τρόπο εργασίας τον χαρακτήρα  ‘’εργασίας σε βάρδιες’’.

Βάρδιες και εργασία στο Πυροσβεστικό Σώμα

Οι ειδικές συνθήκες του Πυροσβεστικού λειτουργήματος απαιτούν τη στελέχωση και λειτουργία των Υπηρεσιών του Σώματος όλο  το 24ωρο όλες τις ημέρες του έτους.

Μάλιστα δεν είναι υπερβολή να τονιστεί ότι κατά τις ημέρες των αργιών ή των δημοφιλών καλοκαιρινών περιόδων απαιτείται ενίσχυση της στελέχωσης των υπηρεσιών προκειμένου οι τελευταίες να καλύψουν την τις αυξημένες απαιτήσεις, είτε λόγω εφαρμογής προληπτικών μέτρων πυροπροστασίας, είτε λόγω πλήθους συμβάντων.

Το πυροσβεστικό έργο παρέχεται από τους Πυροσβεστικούς Υπαλλήλους σε δύο επίπεδα εργασίας. Στο Διοικητικό – Οργανωτικό το οποίο ακολουθεί το πρόγραμμα εργασίας των Δημοσίων Υπηρεσιών (Δευτέρα-Παρασκευή  07:00-15:00) με την υποχρέωση οι υπάλληλοι να εκτελούν ανά 6 ή 8 ημέρες μία μάχιμη υπηρεσία σε Πυροσβεστικό Σταθμό, πέραν του γεγονότος ότι τίθενται τουλάχιστον μία εβδομάδα του μήνα σε κατάστασης επιφυλακής με βάση το πρόγραμμα της κάθε Διοίκησης.

Το μάχιμο έργο του Σώματος εκτελείται  από τους Πυροσβέστες των Πυροσβεστικών Σταθμών και Κλιμακίων οι οποίοι τοποθετούνται σε κυλιόμενες βάρδιες ( Φυλακή Πυρκαγιάς)  οι οποίες καλύπτουν όλο το 24ωρο της ημέρας για όλο  το έτος.

Πρόγραμμα εργασίας στο Πυροσβεστικό Σώμα

Η φύση της δημόσιας ασφάλειας καθιερώνει την ανάγκη παροχής υπηρεσιών 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, 365 ημέρες το χρόνο.

Για να επιτευχθεί αυτό, οι μάχιμες υπηρεσίες του Πυροσβεστικού Σώματος απαιτούν κάλυψη των Φυλακών σε 24ωρη βάρδια με επαρκή δύναμη. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλους Οργανισμούς   δημόσιας ασφάλειας, όπως η Ελληνική Αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα, ο ΔΕΔΔΗΕ και φυσικά το ΕΚΑΒ.

Η ιδιαιτερότητα του Πυροσβεστικού λειτουργήματος έγκειται στο γεγονός ότι, τα συμβάντα που καλείται να αντιμετωπίσει,  πέραν των προγραμματισμένων υποχρεώσεων, είναι έκτακτα με απρόβλεπτη ένταση και άγνωστη  δυσκολία, ενώ σχεδόν ποτέ δεν είναι δεδομένος ο αριθμός των εμπλεκόμενων πόρων και φυσικά δεν είναι γνωστή ή προγραμματισμένη η χρονική διάρκεια ενός συμβάντος.

Νομικό Καθεστώς περί ωραρίου

Η πενθήμερη εργασία θεσπίστηκε στο Πυροσβεστικό Σώμα  με τις κοινές υπουργικές αποφάσεις υπ. αριθμ. 14867 Φ. 012.5/57/27-11-1981 και 14868 Φ. 012.5/ 58/27-11-1981 επεκτάθηκαν προς εφαρμογή του πενθημέρου και στο Π.Σ οι διατάξεις του Νόμου 1157/81.

Έκτοτε εκδόθηκαν μία σειρά διαταγών από το Υ. .Τ. και το Α.Π.Σ. για την εφαρμογή της πενθημέρου εργασίας οι οποίες κωδικοποιήθηκαν με την υπ. αρίθμ. 9459 Φ. 105.6/ 16-3-87 διαταγή Α.Π.Σ.. Βάση λοιπόν των σχετικών διατάξεων ο υπάλληλος είναι υποχρεωμένος να προσφέρει 37,5 ώρες εβδομαδιαίως δηλαδή περί τις 163 ώρες περίπου μηνιαίως.

Η παροχή πυροσβεστικού έργου γίνεται καθόλη την εβδομάδα με  κυλιόμενο ωράριο που είτε αυτό γίνεται σε 8ώρη βάση είτε σε 24ωρη βάση. Ο υπάλληλος ανάλογα με το πόσες ώρες εργάσθηκε περισσότερο από το υποχρεωτικό, αποζημιώνεται με έναν ανάλογο αριθμό πρόσθετων αποζημιώσεων ή αναπαύσεων.

Η πρόσθετη υπηρεσία λοιπόν του υπαλλήλου είναι αυτή που προκύπτει είτε λόγω του κυλιόμενου ωραρίου είτε αυτή που επιθυμεί υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στις διαταγή υπ΄ αριθμ. 9459 Φ. 105.6/16-3-1987  με θέμα την «Κωδικοποίηση οδηγιών θέσπισης και εφαρμογής 5νθήμερης εβδομάδας εργασίας και καθιέρωση τρόπου διεξαγωγής της υπηρεσίας στους Πυρ/κους Σταθμούς».

Ακολούθως εκδόθηκαν διαταγές με θέμα  «Παροχή διευκρινήσεων»  και ρυθμίστηκαν οι όποιες  δυσλειτουργίες. Έκτοτε εφαρμόζονται οι εξής  διαταγές,  α) 9459Φ.105.6 16/3/87 β) 19304 Φ. 105.6. 11/6/87 γ) 3855 Φ. 05.6 31/1/89 δ) 18748 Φ. 105.6 4/9/90 διαταγές του Α.Π.Σ.

Επίσης σύμφωνα με ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 25 ( ΦΕΚ 55 τεύχος Α, 06-3-2013)  επήλθε αντικατάσταση της παραγράφου 3 του άρθρου 23 του π.δ. 210/1992 «Κωδικοποίηση διατάξεων Προεδρικών Διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος» (Α΄99) όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του π.δ 55/2010 (Α΄ 93).Ως εκ τούτου η  παράγραφος 3 του άρθρου 23 του π.δ. 210/1992 «Κωδικοποίηση διατάξεων Προεδρικών Διαταγμάτων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος» (Α΄99) όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του π.δ. 55/2010 (Α΄ 93), αντικαθίσταται ως ακολούθως:

«Ο Διοικητής μπορεί, με τη σύμφωνη γνώμη του κατά τόπον αρμόδιου Διοικητή Περιφερειακής Διοίκησης Πυροσβεστικών Υπηρεσιών, μετά από έγκριση του Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος, να εναλλάσσει το πυροσβεστικό προσωπικό στην υπηρεσία ανά 12ωρο ή 16ωρο ή 24ωρο, όταν ειδικοί υπηρεσιακοί λόγοι το επιβάλλουν, με την προϋπόθεση ότι η συνολική προσφορά εργασίας του κατά μήνα θα υπολογίζεται στη βάση του προβλεπόμενου εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας».

Κεφάλαιο 2ο

Ωράρια εργασίας Μάχιμων Υπηρεσιών Πυροσβεστικού Σώματος

Οι μάχιμες υπηρεσίες του Πυροσβεστικού Σώματος παλαιότερα εργάζονταν σε 8ωρο κυλιόμενο ωράριο εργασίας πλην των ΕΜΑΚ, των Πυροσβεστικών Σταθμών Αεροδρομίων και Λιμένων, των Κέντρων Επιχειρήσεων και άλλων ειδικών Υπηρεσιών του Σώματος. Η ανάθεση της δασοπυρόσβεσης, η αύξηση των συμβάντων πυρκαγιάς, η μείωση του προσωπικού αλλά και οι συνθήκες της κοινωνίας επέβαλλαν την άμεση αλλαγή του ωραρίου εργασίας σε βάρδιες οι οποίες εναλλάσσονταν ανά 24ωρο.

Εναλλαγές βαρδιών ανά 8ωρο.

Η εφαρμογή της εναλλαγής βαρδιών ανά 8ωρο απαιτεί 4 βάρδιες. Οι βάρδιες εναλλάσσονται Πρωί 07:30-14:00, Απόγευμα 14:00-22:00 και Βράδυ 22:00-07:30 της επομένης ημέρας και η 4^η βάρδια είναι σε ανάπαυση. Ο ρυθμός εναλλαγής ήταν ο ακόλουθος:

Βράδυ-Απόγευμα-Πρωί -Ρεπό  ή

2 ημέρες Βράδυ- 2 ημέρες Απόγευμα- 2 ημέρες Πρωί- 2ημέρες Ρεπό.

Ο κύκλος εναλλαγών ανά 8ωρο υποχρεώνει τις Υπηρεσίες να χωρίσουν το προσωπικό σε 4 βάρδιες γεγονός που προκαλεί μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις σε επιχειρησιακό και εργασιακό επίπεδο. Είναι ένα πρόγραμμα εργασίας που απαιτεί ικανό διαθέσιμο προσωπικό ανά βάρδια.  Προκειμένου να συγκροτηθεί η 4^η βάρδια υποχρεωτικά συρρικνώθηκαν αριθμητικά   οι άλλες 3 και επίσης  απαιτούνταν υποχρεωτική  πρόσθετη εργασία. Επιπρόσθετα επιχειρησιακά προκαλούσε αδυναμίες ή κενά διότι οι αλλαγές προσωπικού σε συμβάντα ή δασικά περιπολικά γίνονταν σε ώρες υψηλής επικινδυνότητας (14:00). Με βάση τη στατιστική οι πλέον επικίνδυνες ώρες εκδήλωσης συμβάντων είναι μεταξύ 12:00 -17:30.

Επίσης, κατά τη διεξαγωγή της υπηρεσίας προκαλούσε  πλήθος από υποχρεωτικές  κινήσεις για αλλαγές προσωπικού, υπήρχαν κενά στην  ενημέρωση και διαχείριση των συμβάντων, αδυναμία αλλαγών στα συμβάντα και αυξημένες πρόσθετες υπηρεσίες για το προσωπικό ακόμη και μετά από τη συμμετοχή του σε δύσκολα συμβάντα.

Και για το προσωπικό όμως δεν ήταν επιθυμητή η εφαρμογή του 8ωρου προγράμματος εργασίας, διότι τους στερούσε πολύτιμο χρόνο απ’ την ανάπαυση τους, επιβαρύνονταν οικονομικά από τις μετακινήσεις από και προς την υπηρεσία (ειδικά σε δυσπρόσιτες περιοχές) και τέλος υπήρχαν παράπονα περί ευνοϊκών μετακινήσεων προς υπηρεσίες που ακολουθούσαν 24ωρο πρόγραμμα εργασίας που εν τέλει τη δύναμη των υπόλοιπων πυροσβεστικών σταθμών.

Εναλλαγές βαρδιών ανά 24ωρο.

Τα τελευταία έτη οι μάχιμες βάρδιες στο Πυροσβεστικό Σώμα (Φυλακές Πυρκαγιάς) εργάζονται σε 24ωρη βάρδια.  Την   εναλλαγή βαρδιών ανά 24ωρο επέβαλλαν οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της υπηρεσίας, η  διαρκής έλλειψη προσωπικού, η αναγκαία αλληλοκάλυψη  υπηρεσιών ανά την επικράτεια και  η ίδια η φύση του επαγγέλματος.

Η εφαρμογή του 24ωρου ωραρίου δεν προέκυψε ως   εξυπηρέτηση συντεχνιακών πιέσεων αλλά από την αδυναμία αντιμετώπισης των πολλαπλών αναγκών των υπηρεσιών λόγω της μείωσης του αριθμού των υπηρετούντων  πυροσβεστών και τις ιδιαίτερες συνθήκες του Πυροσβεστικού επαγγέλματος σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά  της χώρας.

Η εφαρμογή της εναλλαγής βαρδιών ανά 24ωρο απαιτεί 3 βάρδιες. Οι βάρδιες εναλλάσσονται κάθε Πρωί  στις 07:30 και εργάζονται έως τις 07:30 επομένης ημέρας, ενώ  η βάρδια που αποχωρεί μπαίνει σε φάση Β’ ετοιμότητας ενός η βάρδια που σχόλασε την προηγούμενη ημέρα σε Α ετοιμότητα

Ο ρυθμός εναλλαγής είναι  ο ακόλουθος:

Α βάρδια Υπηρεσία,

        Β βάρδια Β’ Ετοιμότητα,

                                                                     Γ’  βάρδια  Α΄ Ετοιμότητα,

Με το ρυθμό αυτό η κάθε βάρδια εκτελεί 10 ή 11  εικοσιτετράωρες υπηρεσίες ανάλογα με την τις ημέρες του μήνα καλύπτοντας πλήρως τις υποχρεωτικές ώρες εργασίας ανά μήνα  και προκύπτουν Δύο (02) 24ωρες αναπαύσεις ανά μήνα για τον κάθε υπάλληλο εφόσον το επιτρέπουν οι υπηρεσιακές ανάγκες.

Η χορήγηση των αναπαύσεων είναι εφικτή  όταν δεν υπάρχει γενική επιφυλακή, αυξημένη ετοιμότητα, συμβάν σε εξέλιξη, έκτακτα μέτρα, ενίσχυση όμορων υπηρεσιών, ασθένειες υπαλλήλων στη βάρδια. Μια μικρή αναδρομή στο ρυθμό εργασίας των Πυροσβεστών αρκεί να αποδείξει  ότι το προσωπικό εργάζεται ακατάπαυστα την περίοδο αιχμής και δεν απασχολείται μόνον τα συγκεκριμένα 24ωρα.

Οι πυροσβέστες εργάζονται  κάθε μήνα 10 ή 11 24ώρα δηλαδή το  1/3 το μήνα απουσιάζουν  από το σπίτι τους . Το χρονικό διάστημα της απουσίας τους μπορεί να αγγίξει συνολικά σχεδόν το μισό μήνα, αν προσθέσει κάποιος τις έκτακτες υπηρεσίες, τις επιφυλακές και τα πρόσθετα αλλά και το χρόνο που χάνεται κατά τη διαδικασία  αλλαγών προσωπικού  και επιστροφών από συμβάντα σχεδόν το μισό μήνα κατά την περίοδο αιχμής.

Ως περίοδος αιχμής για το Πυροσβεστικό Σώμα νοείται  το καλοκαίρι, το φθινόπωρο, ο χειμώνας και η άνοιξη από το μήνα Μάιο. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή να θεωρηθεί ότι όλο το έτος αποτελεί περίοδο αυξημένης επιχειρησιακής δράσης.

Συνοψίζοντας σε ότι αφορά το συνολικό χρόνο απασχόλησης των Πυροσβεστών, ακόμη κι όταν η εναλλαγή γίνεται ανά 24ωρο,  οι πυροσβέστες απουσιάζουν από τα σπίτια τους σχεδόν το μισό χρόνο.  Και αυτό συμβαίνει γιατί :

• Αποτελούν μια εργασιακή ομάδα της χώρας που δεν γνωρίζει από ωράρια και αργίες. Δεν ξέρουν οι πυροσβέστες όταν αναλάβουν υπηρεσία αν θα σχολάσουν και πότε θα αντικατασταθούν όταν τα συμβάντα είναι μεγάλα ή πολλπλά, αν θα εργαστούν στον τόπο τους ή σε άλλη περιοχή της χώρας, αν είναι αργία ή καθημερινή και εσχάτως αν θα πάρουν τις λίγες ημέρες προγραμματισμένης άδειας .
• Αποτελούν μια ομάδα εργαζομένων που αδυνατεί να προγραμματίσει με βεβαιότητα οποιαδήποτε οικογενειακή υποχρέωση.
• Το βιολογικό ρολόι ενός πυροσβέστη δεν λειτουργεί με τους συνήθης ρυθμούς αλλά ορίζεται από τις ανάγκες της υπηρεσίας έκτακτες ή προγραμματισμένες με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους.

Το 24ωρο πρόγραμμα εργασίας είναι ένα ωράριο που συμβάλει στην άμβλυνση των σκληρών συνθηκών εργασίας των Πυροσβεστών δεδομένου ότι  η εργασία των πυροσβεστών έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως  :

• Οι Πυροσβέστες μετά από μια δύσκολη υπηρεσία επιστρέφουν στην οικία τους άγρυπνοι διότι τα συμβάντα δεν έχουν ώρα.
• Ταλαιπωρημένοι διότι πολλές κτιριακές εγκαταστάσεις δεν έχουν ούτε τα στοιχειώδη,
• Ρυπαροί πολλές φορές διότι  αντιμετωπίζουν μέσα στο 24ωρο πολλά και διαφορετικά συμβάντα και πολλά πυροσβεστικά κτίρια  δεν έχουν ικανές  εγκαταστάσεις υγιεινής.
• Εκτεθειμένοι σε ιώσεις και εποχικές ασθένειες διότι υπάρχει στρατωνισμός.

Το 24ωρο  πρόγραμμα εργασίας στις Πυροσβεστικές Υπηρεσίες  ανά τον κόσμο

Η εναλλαγή των βαρδιών ανά 24ωρο δεν είναι μια ελληνική πρωτοτυπία. Εφαρμόζεται εδώ και πολλά έτη σε πολλές  Πυροσβεστικές Υπηρεσίες σε Ευρώπη και Αμερική.  Υπάρχουν πολλές παραλλαγές της 24ωρης βάρδιας, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας.

Ο βασικός κανόνας είναι οι 3 βάρδιες. Οι βάρδιες αυτές ακολουθούν ένα  σταθερό  χρονοδιάγραμμα όπου ένας υπάλληλος εργάζεται 24 ώρες στο καθήκον και παίρνει 48 ώρες ανάπαυσης εκτός Υπηρεσίας.

Σε κάθε περίπτωση , λαμβάνει από μία έως δύο ημέρες 24ωρης ανάπαυσης,  γεγονός που συμβαίνει σε προκαθορισμένο διάστημα, κατά τη διάρκεια ενός κύκλου εργασίας. Αυτό που εμείς ονομάζουμε ρεπό πενθημέρου στις Η.Π.Α. ονομάζεται ως  Ημέρα Kelly και  συμβαίνει συνήθως κάθε έξι έως οκτώ βάρδιες ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες, το ρυθμό εργασίας και τη σύμβαση του κάθε Πυροσβέστη. Και για τις υπόλοιπες  χώρες  όπου εφαρμόζεται η 24ωρη βάρδια ισχύει κάτι παρόμοιο.

Η επιλογή αυτού του ωραρίου   παρέχει πολλά οφέλη για τον οργανισμό των Πυροσβεστών. Τα οφέλη αυτά προκύπτουν από το μικρό αριθμό εναλλαγών  βαρδιών, τη σταθερή κάλυψη εργασιακών υποχρεώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ιδιαίτερα την περίοδο αιχμής μιας ημέρας ή μιας εποχής.

Αλλά και για την Υπηρεσία είναι σημαντικό να υπάρχει μειωμένος αριθμός εναλλαγών βαρδιών. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως όσο  λιγότερες είναι οι  εναλλαγές βάρδιας, τόσο λιγότερο απασχολημένο  είναι το προσωπικό που εργάζεται στο πεδίο ή σε διατεταγμένη υπηρεσία με ζητήματα σχετικά με την αλλαγή προσωπικού, το πρόγραμμα εργασίας, τον οικογενειακό του προγραμματισμό  και  κυρίως ότι δεν σημειώνονται καθυστερήσεις σχετιζόμενες  με τη διαδικασία ανταλλαγής βάρδιας.

Μειονεκτήματα εφαρμογής 24ωρου  προγράμματος  εργασίας

Από οργανωτικής πλευράς, ένα σημαντικό μειονέκτημα της 24ωρης βάρδιας είναι το γεγονός ότι κάποιοι εκ των Πυροσβεστών δεν έχουν συνεχή παρουσία στην Υπηρεσία τους λόγω αναπαύσεων ή αδειών εις βάρος της εκπαίδευσης τους ή της Υπηρεσιακής ενημέρωσης τους. Παρότι ομάδες εργασίας προσπάθησαν να βρουν εναλλακτικά ωράρια, παρέμειναν τελικά στην 24ωρη μορφή διότι αυτή υπερτερούσε. Απλά ενισχύθηκαν παράλληλες πυροσβεστικές δράσεις (εκπαίδευση, ομιλίες, συγκεντρώσεις προσωπικού).

Ένα άλλο μειονέκτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η κόπωση εντός του 24ωρου όταν ο αριθμός των συμβάντων είναι μεγάλος . Για να αντιμετωπιστεί αυτό απαιτείται η συνεχής εναλλαγή του προσωπικού στους υπηρεσιακούς ρόλους και η ισοδύναμη κατάρτιση των βαρδιών.

Όταν οι πυροσβεστικές  υπηρεσίες  καλούνται να καλύψουν  μεγάλο αριθμό πυρκαγιών  προφανώς και δεν είναι σε θέση να  χορηγήσουν τις υποχρεωτικές αναπαύσεις και θέτουν σε υπηρεσία του υπαλλήλους τους  σε  24ωρες βάρδιες με ρυθμό 1 ημέρα σε  Υπηρεσία –  2 ημέρες σε  Ετοιμότητα ή ακόμη και 1 ημέρα σε  Υπηρεσία – 1 ημέρα σε  Ετοιμότητα .

Επειδή αυτός ο ρυθμός  προκαλεί  κόπωση στους υπαλλήλους ή αναστάτωση στις Υπηρεσίες θα πρέπει να εφαρμόζεται με φειδώ και μόνον εφόσον υπάρχει ουσιαστική ανάγκη.

Συμπερασματικά  η 24ωρη βάρδια είναι πολύ ελκυστική τόσο για τους εργαζόμενους όσο για την Υπηρεσία διότι  λύνει σημαντικά ζητήματα των Υπηρεσιών και θέματα προγραμματισμού εργασίας των Υπαλλήλων.

Εναλλακτικά Ωράρια-12ωρο πρόγραμμα εργασίας

Ένα άλλο χρησιμοποιούμενο πρόγραμμα εργασίας σε Υπηρεσίες Δημόσιας Ασφάλειας αλλά και σε υπηρεσίες σχετιζόμενες με  την ιατρική κοινότητα είναι η 12ωρη βάρδια. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της 12ωρης βάρδιας.

Εναλλαγές βαρδιών ανά 12ωρο.

Η εφαρμογή της εναλλαγής βαρδιών απαιτεί 3 βάρδιες. Οι βάρδιες εναλλάσσονται Πρωί 07:30-19:30, και Βράδυ 19:30-07:30 της επομένης ημέρας και η 3^η βάρδια είναι σε ανάπαυση. Ο τυπικός ρυθμός εναλλαγής έχει ως εξής:

Πρωί –  07:30-19:30, 

 βάρδια σε Ρεπό

Απόγευμα & Βράδυ 19:30-07:30

Ο Υπάλληλος εργάζεται 20 ή 21 12ωρα και θα πρέπει να υπάρξει πρόνοια να του χορηγηθούν τουλάχιστον τέσσερις (4) 12ωρες αναπαύσεις  το μήνα προκειμένου να τηρηθούν οι ώρες εργασίας που απαιτεί η νομοθεσία.

Θετικά 12ωρης εργασίας

Οι Υπάλληλοι βρίσκονται στην Υπηρεσία τους περισσότερες ημέρες, εργάζονται μέσα στο 24ωρο τη μισή ημέρα και λαμβάνουν μια ημέρα ανάπαυσης ανά 2 υπηρεσίες.

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, η 12ωρη βάρδια προσομοιάζει σε κάποιο βαθμό στο 24ωρο πρόγραμμα και παρέχει στις υπηρεσίες μια σχετική ευελιξία για την προσαρμογή των επιπέδων στελέχωσης με βάση τους χρόνους αιχμής και μη αιχμής.

Αρνητικά 12ωρης εργασίας

Οι Υπάλληλοι  που ακολουθούν 12ωρη εργασία, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους θα πρέπει να βρίσκονται σε μια συνεχή διαδικασία αλλαγών βάρδιας ανά διήμερο γεγονός που προκαλεί πέραν της σωματικής κόπωσης και οικονομική αιμορραγία σε καιρούς ιδιαίτερα δύσκολους.

Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει αδυναμία χορήγησης των υποχρεωτικών αναπαύσεων λόγω σημαντικής έλλειψης προσωπικού με αποτέλεσμα την παροχή απλήρωτης υπερεργασίας και κόπωσης.

Κατά τα διαστήματα υπηρεσιακής αιχμής (καλοκαίρι, χιονοπτώσεις, πλημμύρες) το προσωπικό θα κληθεί να εργαστεί σε πρόσθετη εργασία κι έτσι αντί 12ωρο υπό προϋποθέσεις θα εκτελεί 36ωρη συνεχόμενη υπηρεσία με ότι αυτό συνεπάγεται.

Σε περιπτώσεις επιφυλακών χάνεται η ομοιογένεια των βαρδιών ενώ η κάλυψη των αναγκών με προσωπικό που δεν είναι ξεκούραστο δεν θα επιφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Πως προέκυψε η  συζήτηση για αλλαγή ωραρίου και εφαρμογή ενός ευέλικτου 12ωρου

Δυστυχώς τα τελευταία έτη αναπτύσσεται μια έντονη παραφιλολογία για το ωράριο εργασίας του προσωπικού με αποτέλεσμα να προκαλείται  αναστάτωση στις τάξεις των Πυροσβεστικών Υπαλλήλων. Αυτός ο διάλογος πολλές φορές είναι απάντηση στη  διαρκή πίεση έξω-πυροσβεστικών παραγόντων που αναζητούν ευθύνες και αίτια  εστιάζοντας σε παραμέτρους που δεν  γνωρίζουν, δεν τους αφορούν και φυσικά καμία σχέση δεν έχουν με τα πραγματικά  αίτια και τις συνθήκες των δασικών πυρκαγιών ή την αντιμετώπιση τους.

Η επαναλαμβανόμενη   αυτή παραφιλολογία στηρίζεται στο αναληθές επιχείρημα ότι  οι πυροσβέστες  με το 24ωρο πρόγραμμα εργασίας εργάζονται μόνον λίγες ημέρες του μήνα και ως εκ τούτου  δεν είναι αποδοτικοί ως εργαζόμενοι.

Η απάντηση λοιπόν  στην αρχική ερώτηση, ποιό είναι το πιο αποτελεσματικό πρόγραμμα εργασίας για την πυροσβεστική υπηρεσία; Είναι προφανής, δεν υπάρχει ένα πρόγραμμα που να λειτουργεί  τέλεια. Ακοόμη και το καλύτερο πρόγραμμα εργασίας έχει και μειονεκτήματα.

Θετικό είναι μοντέλο εργασίας που καταφέρνει να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες των Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού Σώματος, διατηρεί την ποιότητα του πυροσβεστικού έργου και παράλληλα το προσωπικό ικανοποιημένο με αυτόν το ρυθμό εργασίας.

Γιατί υπερτερεί το 24ωρο  ως ωράριο εργασίας σε σχέση με το 12ωρο;

• Η 24ωρη εναλλαγή βαρδιών των Πυροσβεστών προέκυψε από την δεδομένη αδυναμία της υπηρεσίας να καλύψει τις 4 απαιτούμενες βάρδιες προσωπικού για εναλλαγή σε 8ωρη βάση έστω και με την ελάχιστη αποδεκτή  επάνδρωση κάθε βάρδιας.

• Η φύση της εργασίας απαιτεί πλήρη επάνδρωση κυρίως τις απογευματινές ώρες μεταξύ 14:00 και 17:00 διότι με οκτάωρη ή δωδεκάωρη εναλλαγή βαρδιών, στις κρίσιμες ώρες το προσωπικό να αναλώνεται σε διαδικασίες μετάβασης σε συμβάντα ή θέσεις περιπολίας μειώνοντας δραστικά την αποτελεσματικότητα ή την ποιότητα του παρεχόμενου έργου.
• Πλήθος συμβάντων έχουν ώρα έναρξης μεταξύ 12:00-16:00, είναι αυταπόδεικτο ότι κατά την κορύφωση ενός συμβάντος είναι αδύνατη η οποιαδήποτε διαδικασία αλλαγών.
• Με τη λήξη του ωραρίου το προσωπικό μπαίνει αμέσως σε κατάσταση επιφυλακής. Με την ανά 8ώρο ή 12ωρο εναλλαγή βάρδιας, πολλές φορές ο αντικαταστάτης του υπαλλήλου θα είναι ο ίδιος του ο εαυτός, διότι  εξαιτίας των συμβάντων θα πρέπει να κάνει πρόσθετη εργασία.
• Αν ληφθεί υπόψιν και ο ψυχολογικός παράγοντας, ο κάθε εργαζόμενος όταν πλησιάζει η ώρα λήξης της εργασίας του ρίχνει την απόδοσή του επηρεαζόμενος από αυτήν ενώ το 24ωρο ο χρόνος εργασίας είναι ενιαίος επομένως εργάζεται απρόσκοπτα.

Θα επιφέρει το 12ωρο , θα υπάρξει επιχειρησιακό κέρδος;

Όχι κανένα απολύτως κέρδος και αυτό αποδεικνύεται  εύκολα γιατί :

• Θα επηρεαστεί ο ρυθμός παροχής πυροσβεστικού έργου ιδιαίτερα κατά το μεταβατικό στάδιο.
• Το 12ωρο δεν είναι κάτι πρωτότυπο ή καινοτόμο. Αποτελεί Παλαιά αποτυχημένη πειραματική  συνταγή εργασιακής απασχόλησης. Εφαρμόστηκε πιλοτικά στην Αττική με αρνητικά αποτελέσματα. Στην ουσία την αδυναμία συγκρότησης 4 βαρδιών ή βαρδιών με ενισχυμένη σύνθεση  τη μοιράζονται οι υπάλληλοι των 3 ενεργών βαρδιών.
• Δείχνει φαινομενικά ότι αποτελεί μια βολική λύση, θα τη χαρακτηρίζαμε μπάλωμα των μεγάλων αναγκών σε έμψυχο προσωπικό.
• Αυτό όμως δεν γίνεται ανώδυνα  αλλά έχει επιπτώσεις στην ποιότητα της προσωπικής  και κοινωνικής ζωής των Πυροσβεστών και  κυρίως του οικογενειακού τους προγραμματισμού.
• Μειώνεται το κενό μεταξύ των υπηρεσιών αλλά αυξάνεται κατακόρυφα το κόστος μετακίνησης των υπαλλήλων  το οποίο φυσικά βαρύνει αποκλειστικά τον εργαζόμενο δίχως να προθέτει ποιοτικά χαρακτηριστικά στο παρεχόμενο έργο.
• Διαταράσσει την ομογένεια των βαρδιών, προκαλεί αναστάτωση σε προσωπικό επίπεδο, ανατρέπει τον σχεδιασμό της οικογενειακής  ζωής και  λόγω της προκαλούμενης οικονομικής επιβάρυνσης υποβάθμιζε τις δυνατότητες της  πυροσβεστικής οικογένειας.

Σημαντικό επίσης είναι ότι Θα αναβιώσει με μαθηματική ακρίβεια ένα κύμα πιέσεων για αναξιοκρατικές αποσπάσεις, μετακινήσεις, εξυπηρετήσεις δίχως κριτήρια που θα προκαλέσουν μια γενικότερη αναστάτωση,

Είναι τραγικό το 2024 να αναβιώσουν ξανά στιγμές του παλαιού συστήματος των γνωστών και φίλων που θα προωθούν αποσπάσεις ή μετακινήσεις σε υπηρεσίες με 24ωρο ωράριο ή υπηρεσίες πλησίον της κατοικίας τους αποδυναμώνοντας την υπηρεσία στην οποία ανήκουν.

Κρίνεται  αναγκαία μια αλλαγή Ωραρίου;

Κανείς δεν πρέπει να είναι αρνητικός σε μια αλλαγή αν αυτή βασίζεται σε πραγματικά επιχειρησιακά δεδομένα που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του πυροσβεστικού έργου,  των πυροσβεστικών υπηρεσιών και των πυροσβεστικών υπαλλήλων,.

• Σε κάθε περίπτωση η αλλαγή αυτή, θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαλόγου και επιχειρησιακών δεδομένων που θα προκύψουν από την ανάλυση της πειραματικής εφαρμογής διαφόρων τύπων ωραρίων εργασίας και όχι εμμονών ή ιδεοληψιών.
• Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πάρα πολλές υπηρεσίες σωμάτων ασφαλείας και ενόπλων δυνάμεων της χώρας αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο εργάζονται με 24ωρο πρόγραμμα υπηρεσίας και πολλές φορές ακολουθούν το πρόγραμμα 1 24ωρο Υπηρεσίας και  3 24ωρα σε επιφυλακής  δίχως  όμως επιπλέον ημέρες ανάπαυσης.
• Θα πρέπει να εκτιμηθεί ότι πολλές Πυροσβεστικές Υπηρεσίες ανά τον κόσμο εργάζονται με 24ωρη εναλλαγή βαρδιών εδώ και πολλές δεκαετίες.
• Το 24ωρο ως ωράριο είναι δοκιμασμένο, εξυπηρετεί και την Υπηρεσία και τον Υπάλληλο. Αν σε κάποιες περιπτώσεις δεν τηρείται η εφαρμογή του και ο θεσμός των επιφυλακών δεν ευθύνεται το ωράριο αλλά αυτοί που είναι υπόλογοι της εφαρμογής του.
• Η ανάπαυση και οι συνθήκες εργασίας δεν βελτιώνονται από μια πρόχειρη αλλαγή ωραρίου αλλά από μεταρρύθμιση και αναβάθμιση των δομών.

Συμπεράσματα

Υπάρχει η προκατάληψη ότι με το 24ωρο πρόγραμμα οι  πυροσβέστες εργάζονται λίγες ημέρες του μήνα. Αυτό όμως σαφώς και δεν ισχύει. ΟΙ πυροσβέστες βρίσκονται  σε μια διαρκή επιχειρησιακή ετοιμότητα.

Η εργασία που παρέχουν οι Πυροσβέστες δεν μοιάζει σε τίποτα με ένα τυπικό οκτάωρο εργασίας ενός εργαζόμενου.  Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τονιστεί  ότι δύσκολα ένας Πυροσβέστης μετά τη λήξη μιας κοπιώδους  ημέρας μπορεί άμεσα να ενσωματωθεί στο οικογενειακό του περιβάλλον. Και αυτό είναι το βασικό  σημείο τρωτότητας του 8ώρου ή 12ωρου ως προγράμματος εναλλαγής των βαρδιών, διότι ο αριθμός των εκτελούμενων υπηρεσιών είναι μεγάλος  και κυλιόμενος.

Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές χώρες το 12ωρο πρόγραμμα εναλλαγής βαρδιών εφαρμόζεται μόνον στο πεδίο, και αυτό κυρίως σε μεγάλες δασικές πυρκαγιές ή τεχνολογικά ατυχήματα όπου οι εργαζόμενοι στο πεδίο Πυροσβέστες εργάζονται 12 ώρες και αναπαύονται 12 ώρες. Σε περίπτωση που εργαστούν πάνω από 12 ώρες η επόμενη μέρα είναι μέρα ανάπαυσης (Day-OFF).

Το πυροσβεστικό λειτούργημα παγκοσμίως απαιτεί πολλές ανθρωποώρες. Κάθε Πυροσβεστική Υπηρεσία, Κλιμάκιο ή Πυροσβεστικός Σταθμός της χώρας οφείλει να έχει προσωπικό σε υπηρεσία ανά πάσα στιγμή – 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα και σε όλες τις μεγάλες αργίες.

Είναι δύσκολο λοιπόν με μια γρήγορη και ίσως αιφνιδιαστική αλλαγή  του προγράμματος εργασίας να επιτευχθεί ένα βέλτιστο αποτέλεσμα για το πυροσβεστικό έργο. Παγκοσμίως οι διάφορες διαθέσιμες επιλογές που αφορούν στην  αλλαγή μοτίβων εργασίας προϋποθέτουν  έναν διαρκή διάλογο για το ποιο  ωράριο είναι το πλέον χρηστικό και αρχικά η εφαρμογή του γίνεται πιλοτικά σε κάποιες  επιλεγμένες υπηρεσίες.

Στη χώρα μας δεδομένων των καιρικών συνθηκών, της έλλειψης προσωπικού, της πολυμορφίας των συμβάντων και των γεωγραφικών χαρακτηριστικών της χώρας το 24ωρο πρόγραμμα εναλλαγής βαρδιών συγκεντρώνει τα περισσότερα θετικά χαρακτηριστικά. Στο παρελθόν υπήρχε μετάβαση σε άλλα προγράμματα εργασίας με μηδενικά οφέλη και προκειμένου να επέλθει εργασιακή γαλήνη και ικανοποιητική επιχειρησιακή απόδοση  επανήλθε η Υπηρεσία σε 24ωρη εναλλαγή των βαρδιών.

Συμπερασματικά μια αποσπασματική αλλαγή ωραρίου, θα προσφέρει μόνον αναστάτωση, αντίδραση και υποβάθμιση της ποιότητας του παρεχόμενου πυροσβεστικού έργου.

Ανάλυση Τρωτότητας 8ωρου Προγράμματος εργασίας

Τρωτότητας 12ωρου Προγράμματος εργασίας

Ανάλυση Τρωτότητας 24ωρου Προγράμματος εργασίας